het menselijke bestaan op de rand van verdwijnen
ACT: Johan Leysen speelt Beckett
Tijdens dit “gecureerd evenement” verkent Kris Verdonck verschillende aspecten van het menselijke bestaan op de rand van het verdwijnen in het werk van Samuel Beckett. ACT benadert Beckett op drie manieren: in een monoloog met teksten van Beckett, gespeeld door Johan Leysen (Stories and Texts for Nothing), een wetenschapper wordt uitgenodigd om te reageren op Beckett en geeft een lezing en een nieuwe installatie die een mogelijk landschap voor een Beckett-tekst suggereert. De veelzijdigheid en multidisciplinaire benadering weerspiegelen de complexiteit van Becketts werk en zijn tegelijk een poging die complexiteit letterlijk uit elkaar te halen. Wetenschap, theater en een high-tech installatie laten telkens een ander facet zien van de diamant ‘Beckett’. Ze verdiepen elkaars ervaring: een manier van spelen doet een wetenschappelijk inzicht plots leven en vice versa, een performatieve installatie zoomt in op de onderliggende wereld van of misschien wel na de acteur en biedt een meer contemplatieve ervaring.
Theater
Johan Leysen zal fragmenten van de Stories and Texts for Nothing opvoeren. De veelheid aan interne stemmen die dit materiaal rijk is en het verlangen om nu eindelijk de herinneringen en spoken die hem achtervolgen van zich af te schrijven, vormen het vertrekpunt. Wat is een mens die zoekt naar een bestaan zonder bewustzijn, in een onmogelijke zoektocht om de herinneringen uit te putten, de spoken uit te drijven door ze neer te schrijven en uit te spreken? Leysen lijkt evenwel zelf al een spookachtige aanwezigheid te hebben: is hij er echt, of is het een hologram?
De dynamiek, of zo je wil het gebrek aan dynamiek in Stories and Texts for Nothing, toont een mens(heid) die vast zit in de grijze zonen tussen bestaan en niet bestaan. Becketts mensbeeld is zoals de meesten van zijn generatie beïnvloed door de ontmenselijking van zowel de concentratiekampen als de atoombom. Bepaald door vroegere daden, kunnen we niet anders dan de gevolgen ervan ondergaan en ontbreekt het aan moed en inzicht om deze cyclus van oorzaak en gevolg te doorbreken. We zitten niet enkel vast in onszelf, aan onze machines, of in onze politieke en economische systemen: we zitten ook vast in het antropoceen, dat tijdperk van de mens dat het einde van precies die mens erg tastbaar maakt. De voorstelling bestaat uit variaties op het verdwijnen, meer ook op het terugkeren. Telkens opnieuw begint de dag, omdat we niet weten wat er anders zou moeten gebeuren.

Samuel Beckett
Installatie
Voor ACT maakt Verdonck een nieuwe installatie, MASS #2 waarin vier poëtische landschappen zonder mensen zich ontvouwen. Een grafiet-grijze massa beweegt langzaam als was het water. De materie lijkt licht en zwaar tegelijkertijd. Alsof er tektonische platen aan het schuiven zijn, ontstaan er bergen en dalen voor de ogen van de toeschouwer, om meteen weer te verdwijnen. Een levend landschap, een kosmische omgeving, pure materie, geologie in een time-lapse.
De installatie is het grijze, de leegte, waarin de meeste van Becketts teksten zich afspelen. De grijze massa van het brein, maar ook die van een post-apocalyptische omgeving, of van een niet-menselijke micro of macro schaal. De existentiële grens waarmee Beckett flirt, tussen weten en niet weten, tussen iets en niets, tussen leven en dood, wordt hier vertaald van het individuele niveau naar dat van de soort homo sapiens an sich.
Lezing
Becketts werk rond technologie, geheugen, de innerlijke stem en het absurde en gewelddadige van een betekenisloos bestaan, staat dichtbij belangrijke onderwerpen in de neurowetenschappen, psychologie en filosofie. Hij was overigens goed op de hoogte van de wetenschappelijke ontwikkelingen van zijn tijd, en die zag je ook weerspiegeld in zijn teksten. Kris Verdonck nodigt voor deze avond een expert uit om vanuit zijn of haar perspectief het werk van Beckett te bekijken. Geheugenspecialist Douwe Draaisma, wiskundige en filosoof Jean Paul Van Bendegem, techniekfilosoof Jos de Mul en specialiste in digitale cultuur Elize De Mul staan op ons lijstje.
Specificaties
Vlaamse première 13 februari 2020, Kaaitheater, Brussel
Nederlandse première 18 februari 2020, De Nieuwe Vorst, Tilburg
speelperiode 24 november 2020
type zaal kleine tot middelgrote zaal, plus aparte ruimte in het theater voor de installatie
duur nntb
taal Nederlands en Frans mogelijk
Onderwijs
geschikt voor 15+ bovenbouw havo/vwo & mbo theater
beschikbaar online lesbrief, workshop, nagesprek, podcast prelude
in combinatie met HZT workshops LiveLijfLife, Write Now! en Pitch, Play & Present
Het einde der tijden
In het najaar van 2020 spelen wij ook onze familievoorstelling Winter, herfst, zomer, lente (8+), in regie van Jetse Batelaan, een epos over het einde der tijden in zijn achteruit.
“Kris Verdonck maakt geen theater, hij schept werelden en landschappen. Hij is een technologische wizard, een beeldend kunstenaar, een bouwer, een nerd. Is het een installatie, een machine, een beeld, een organisme? Is het überhaupt theater? Laat de verwondering toeslaan en maak je op voor een van de beklijvendste voorstellingen die je in tijden zult zien.”
““In die lange, zwijgzame momenten verdampt de grens tussen theater en beeldende kunst, en wordt je geconfronteerd met verstilde tableaus van een onthutsende schoonheid.””

Marino Formenti in Conversations at the end of the World (2018)
““Conversations is een gewaagd en tegelijkertijd prachtig theaterstuk.””

Kris Verdonck
Concept en regie
Kris Verdonck In 2017, tien jaar na de première, werd I/II/III/IIII hernomen door ICK Amsterdam en opnieuw op het repertoire geplaatst. In september 2017 presenteerden A Two Dogs Company / Kris Verdonck en Het Zuidelijk Toneel de grote zaalproductie Conversations (at the end of the world) met acteurs Johan Leysen, Jan Steen, Jeroen Van der Ven, José Kuijpers en pianist Marino Formenti op scène. In April 2019 werd de nieuwe installatie DETAIL getoond in het kader van de expo Tendencies '19 in BOZAR. Tijdens het KunstenfestivaldesArts en het Spring Festival Utrecht in 2019 ging de voorstelling SOMETHING (out of nothing) in (avant-)première. In dit choreografisch werk delen vier dansers de scène met noise celliste Leila Bordreuil, een voice over en verschillende grote opblaassculpturen. SOMETHING (out of nothing) overschrijdt de grenzen van het theater en het museum, op zoek naar de fragiliteit van de mens tussen aanwezigheid en afwezigheid. Daarom werd parallel aan de voorstelling het installatiecircuit BOGUS I-III gepresenteerd in KANAL - Centre Pompidou. In 2020 zal Kris Verdonck opnieuw samenwerken met Johan Leysen in een tweede coproductie met Het Zuidelijk Toneel: ACT. ACT gaat dieper in op het werk van Samuel Beckett en zet Verdonck's fascinatie voor een staat van zijn tussen subject en object, tussen aanwezigheid en afwezigheid, verder.

Johan Leysen
Spel
Johan Leysen (1950) begon zijn carrière als acteur in Belgische en Nederlandse theaters. Hij verscheen in verschillende films en ontmoette Jean-Luc Godard in 1983, die hem als professor castte in zijn film "Je vous salue, Marie". Leysen verscheen sinds 1977 in meer dan 130 films en televisieprogramma's en ontving verschillende prijzen. In 1998 won hij het Gouden Kalf voor Beste Acteur voor zijn rol in de film "Felice...Felice...". In de film "The American" van 2010 verscheen hij als Pavel, de moordenaar van George Clooney, en in "Le tout nouveau Testament" (2015) speelde hij de echtgenoot van Catherine Deneuve. Maar hij bleef zich altijd engageren voor het theater. Zijn samenwerking met regisseurs als Guy Cassiers, Johan Simons en Heiner Goebbels maakte hem tot een van de belangrijkste en meest vooraanstaande podiumkunstenaars van Europa. Leysen en Kris Verdonck werkten al veelvuldig samen, bij Het Zuidelijk Toneel in Conversations at the end of the world en dit seizoen gaat hij de monoloog in ACT spelen.
Kristof van Baarle
Dramaturgie
Jan Van Gijsel
Technische coördinatie
Eefje Wijnings
Installaties en inflatables
Piet Menu
Dramaturgische advies