Dat jij mij een vraag stelt, betekent niet dat je recht hebt op een antwoord.
Mijn oma is geboren in een Jappenkamp. Als ik haar ergens naar vraag, draait ze er om heen. Opeens gaat het gesprek heel ergens anders over. Ze kon niet slapen voor ons gesprek. Ze was echt zenuwachtig. “De oorlog stopte pas toen ik volwassen was”, zei ze. Yeah, sure. Er hoeft niet altijd gepraat te worden om een antwoord te krijgen.
Alles veranderde toen oma’s vader en oom Nono weg moesten. Vader ging aan de Birmaspoorlijn werken en Nono, dat weten ze niet wat hij ging doen.
Wat is er eigenlijk gebeurd aan de spoorlijn met haar vader?
Waar was Nono toen hij op 15-jarige leeftijd verplicht moest vertrekken uit het jappenkamp?
Waarom kon Nono alleen nog maar huilen als mijn oma hem bezocht?
Wat is daar gebeurd?
Het is te mooi eigenlijk. Op zo’n manier weet je wel, dat ik er eigenlijk helemaal niets over wil zeggen. Een woord is eindig. Je zegt iets, en klaar. Ja. ’t Is gewoon mooi hier. De wind en de grond, ja, hoe omschrijf je dat dan. De geur van palmbladeren en de geluiden van stemmen op de achtergrond. Ik wil heel diep inademen en voor altijd terug kunnen ruiken.
Opnieuw een verandering: Oma vertrok naar Nederland. Het koude weer… Te grote en te koude kleding. Elke week kwam er een sociaal werker langs die hen geld gaf.
Maar waarom gaf mijn oma hem steeds cadeautjes in ruil?
Waarom kwamen ze in een vies huis terecht?
Waarom maakte hij misbruik van hun onwetendheid?
Van een wereld van luxe in Indonesië, naar armoede in Nederland. Is dat niet een beetje karma dan? Aangezien Indonesië de Molukken heeft gekoloniseerd?
Hebben mijn overgrootvader en oom Nono ooit mensen moeten vermoorden voor de Nederlanders?
Heeft mijn oma schuld? Al was ze een baby.
In Indonesië hadden ze een huis met dienstmensen. En in Nederland janken dat ze die niet meer hebben.
Maar is dat fair?
Waren die dienstmensen niet gewoon slaafgemaakten? En waar bleven zij toen de rest naar Nederland vertrok?
Wij hebben geluk gehad dat we geen oorlog hebben gehad, en daardoor ruimte hebben om over dit soort dingen na te denken. Maarja, mijn opa had wel dit soort kennis. Dus soms is je situatie geen excuus?
Kijk, je kan niet kiezen waar je wordt geboren, wie je ouders zijn, in welk systeem je wordt geboren… En stel jij wordt geboren in een positie van een bevoorrechte Indonesiër die de onderdrukking van anderen in stand houd door hun rol in de maatschappij te ontkennen of gewoon er niets mee te doen en anderen laat koloniseren en dus jouw luxe leventje in stand houd ten koste van anderen.
Wat ik me dan afvraag is:
Stel, je wéét dat de Indonesiërs andere Indonesiërs onderdrukken en je bent zwaar tégen dit systeem en je weet dat als jij hier tegenin zou gaan, dat je dan gedood zou worden.
Zou je dan er dan tegenin gaan?
Ik denk dat het een universele karmic energy is die gewoon op je hoofd wordt gegooid hoe lief je ook bent. ‘Het is niet persoonlijk maar het is gewoon nodig’ zegt het universum dan. Dus ja! Het is zeker karma… denk ik.
Ik wil er eigenlijk niets over zeggen. Een woord is eindig. Je zegt iets, en klaar. Ja. ’t Is gewoon mooi hier. De wind en de grond, ja, hoe omschrijf je dat dan. De geur van palmbladeren en de geluiden van stemmen op de achtergrond. Ik wil heel diep inademen en voor altijd terug kunnen ruiken.
